بازار بورس یک محیط معاملاتی است که به شکل مرتب و تحت نظارت یک نهاد مربوطه، اوراق بهادار و دیگر دارایی های مالی مانند سهام، اوراق قرضه، ارز، کالاها و بسیاری دیگر را معامله می کند. در این بازار، خریداران و فروشندگان به صورت الکترونیکی یا حضوری (بسته به نوع بازار) معاملات خود را انجام می دهند.
بورس ممکن است به شکل ملی یا بین المللی فعالیت داشته باشد. مثال هایی از بازارهای بورس عبارتند از بورس اوراق بهادار، بورس کالا، بورس ارز و بورس سهام.
اهداف اصلی بازار بورس عبارتند از:
- فراهم کردن امکان معامله برای خریداران و فروشندگان.
- ایجاد زیرساخت هایی برای تعیین قیمت منصفانه برای دارایی ها.
- فراهم کردن شفافیت در معاملات و اطلاعات.
با معامله در بورس، شرکت ها و سرمایه گذاران می توانند اقدام به جذب سرمایه، حفظ دارایی ها و مدیریت ریسک های مالی خود کنند.
فرابورس یک بازار بورسی در ایران است که به عنوان بازار فرعی بورس اوراق بهادار تأسیس شده است. این بازار به طور اصلی برای معاملات اوراق بهاداری که در بازار اصلی بورس اوراق بهادار مورد قبول نیستند، فعالیت می کند.
فرابورس انواع گسترده ای از اوراق بهادار از جمله اوراق صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله (ETFs)، اوراق بهادار شرکت های دارایی های واقعی (REITs)، اوراق بهادار اعتباری، صندوق های سرمایه گذاری دارایی، اوراق مشارکت و برخی دیگر را در بر می گیرد.
از مزیت های فرابورس این است که به شرکت ها و موسسات امکان دسترسی به منابع تأمین مالی اضافی را فراهم می کند و این امکان را به سرمایه گذاران فراموش شده یا پروژه های نوپا ارائه می دهد. همچنین، فرابورس به صورت الکترونیکی فعالیت می کند و انواع مختلفی از اوراق بهادار و ابزارهای مالی را به سرمایه گذاران ارائه می دهد.
از آنجایی که فرابورس به عنوان یک بازار فرعی فعالیت می کند، برخی از محدودیت هایی که برای بورس اوراق بهادار اصلی وجود دارد، برای فرابورس نیز لازم است.
بازار پایه فرابورس یکی از مهمترین بازارهای اوراق بهادار در ایران است که نقش اساسی در ارتباط بین صاحبان سرمایه (سرمایه گذاران) و شرکت ها و مؤسسات عرضه کننده اوراق بهادار (صنایع و شرکت‌ها) دارد. در این بازار، اوراق بهادار از جمله سهام، اوراق مشارکت، اوراق مشارکت اجاره و سایر ابزارهای مالی معامله می شوند.
این بازار دارای اهداف اصلی از جمله ایجاد شفافیت و نظارت بر عملکرد شرکت ها و ارائه فرصت های سرمایه گذاری مناسب برای سرمایه گذاران است. معاملات در این بازار از طریق سیستم مدرن معاملاتی صورت می گیرد و اطلاعات بازار به شکل عمومی در دسترس علاقه مندان قرار می‌گیرد.
به طور کلی، بازار پایه فرابورس نقش مهمی در تأمین منابع مالی برای شرکت ها، افزایش شفافیت و اطلاع رسانی برای سرمایه گذاران، و فعال کردن فعالیت های اقتصادی و سرمایه گذاری دارد.
تفاوت بازار بورس و بازار فرابورس چیست؟
تفاوت‌های اصلی بین بازار بورس و بازار فرابورس عبارتند از:
نوع اوراق بهادار:
- در بازار بورس، اکثراً اوراق بهادار اولیه همچون سهام شرکت ها و اوراق قرضه معامله می شوند.
- در فرابورس، علاوه بر سهام، انواع دیگری از اوراق بهادار نظیر صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله (ETFs)، اوراق اعتباری، اوراق بهادار صندوق های سرمایه گذاری دارایی (REITs) و سایر نوع اوراق بهادار قابل معامله هستند.
نوع شرکت ها و شرکت کنندگان:
- در بازار بورس، شرکت های عمومی و خصوصی بزرگتر و معدود، برنامه ریزی شده و مدیریت می‌شوند.
- در فرابورس، شرکت ها و دارندگان اوراق بهاداری که علاقه مند به گردش اوراق بهادار دارند، معامله می کنند.
حجم معاملات:
- حجم معاملات در بازار بورس عموماً بزرگتر است و بازار بورس خود یک بازار محلی فرابورس برای معاملات بزرگتر است.
- فرابورس معمولاً دارای حجم معاملات کمتر و بیشتر در قالب معاملات الکترونیکی است.
شرایط نوظهور برای شرکت ها:
- شرکت های نوظهور و کوچکتر ممکن است در فرابورس به خوبی فعالیت کنند زیرا این بازار برای آنها دسترسی به منابع تأمین مالی را فراهم می کند.
- شرکت های بزرگ و پرنظر ممکن است در بازار بورس حضور یابند به دلیل حجم معاملات بزرگتر و تقاضای بیشتر از سرمایه گذاران.
محل معامله:
- معاملات در بازار بورس عموماً به صورت حضوری انجام می شود.
- فرابورس به صورت الکترونیکی فعالیت می کند و بیشتر معاملات از طریق اینترنت یا سایر سیستم های الکترونیکی صورت می پذیرد.
در نهایت، هر یک از این بازارها دارای ویژگی ها و محدودیت های خاص خود هستند و تحلیل دقیق و استفاده از اطلاعات مناسب برای انتخاب مناسب بودن هرکدام بسیار مهم است.
انواع بازارهای فرابورس
فرابورس انواع مختلفی از بازارها و صرافی های مالی را ارائه می دهد که هر یک دارای ویژگی ها و قابلیت های خاص و مختلف هستند. این انواع بازارها عبارتند از:
بازار اولیه:
در این بازار، اوراق بهادار جدید و اولیه قرارداده و عرضه می شوند.
شرکت ها و موسسات می توانند اوراق بهادار جدید خود را به اشتراک بگذارند و از این طریق به تأمین مالی نیاز خود بپردازند.
بازار دوم:
در این بازار، اوراق بهادار ثانویه یا اوراق بهاداری که به‌عنوان اولیه عرضه شده اند و بعداً معامله شده اند، معامله می شوند.
معمولاً اوراق بهادار با ریسک بالا و ارتباطی به شرکت های کوچکتر در این بازار معامله می شوند.
بازار آتی:
در این بازار، اوراق بهادار آتی معامله می شوند که به خرید و فروش آینده دارایی مربوطه می پردازند.
این بازار به سرمایه گذاران امکان می دهد تا موقعیت های آینده را پیش بینی کرده و ریسک خود را مدیریت کنند.
صرافی:
در این بازار، ارزها مانند دلار یا یورو و سایر ارزهای خارجی معامله می شوند.
این بازار برای شرکت ها و سرمایه گذارانی که نیاز به تبدیل ارز دارند، حیاتی است.
هر یک از این بازارها دارای ویژگی ها و محدودیت های خاص خود هستند و تحلیل دقیق و استفاده از اطلاعات مناسب برای انتخاب مناسب بودن هرکدام بسیار مهم است.
ساختار بازار پایه فرابورس
بازار پایه فرابورس یکی از انواع اصلی بازارهای فرابورس است و برای معاملات اوراق بهادار و سایر ابزارهای مالی مورد استفاده قرار می گیرد. ساختار بازار پایه فرابورس شامل موارد زیر می شود:
سازمان دهی:
بازار پایه فرابورس توسط سازمان بورس و اوراق بهادار ایران (سازمان منظم کننده) نظارت می شود که مسئول نظارت بر فعالیت های مالی، معاملات و شرکت ها در این بازار است.
شرکت ها:
شرکت ها و اشخاص حقوقی که تمایل دارند در بازار پایه فرابورس به معاملات اوراق بهادار بپردازند باید مجوز مناسب را از سازمان منظم کننده دریافت کنند و وظیفه آن ها توجه به مقررات و قوانین مربوط به این بازار است.
نوع اوراق بهادار:
در بازار پایه فرابورس، معمولاً انواع اوراق بهادار و ابزارهای مالی مختلف از جمله سهام، اوراق قرضه، حکم اوراق مشارکت و دیگر اوراق بهادار قابل معامله هستند.
سیستم معاملات:
فعالیت های معاملاتی در بازار پایه فرابورس به صورت الکترونیکی انجام می شود. معاملات از طریق سیستم های مدرن معاملاتی صورت می پذیرد.
نظارت و تنظیمات:
سازمان منظم کننده مسئول نظارت بر حفظ ترتیب و عدالت در بازار پایه فرابورس است و از طریق تشخیص تخلفات و اعمال تنظیمات و قوانین مربوطه، به حفظ شفافیت و قانون مندی در این بازار می پردازد.
بازار پایه فرابورس به عنوان یکی از محیط های اصلی معاملات اوراق بهادار و ابزارهای مالی مورد استفاده قرار می گیرد و تضمین امنیت و عدالت در معاملات به عنوان یکی از اهداف اصلی آن محسوب می شود.
بازار پایه فرابورس، به سه دسته تقسیم می شود:
در بازار پایه فرابورس، از سه نوع تابلو استفاده می شود که هرکدام دارای ویژگی ها و معنای خاصی هستند:
تابلو پایه زرد (Yellow Board):
تابلو پایه زرد نشان دهنده اوراق بهاداری است که مورد معامله قرار گرفته و موجود در بازار هستند. این اوراق بهادار در حالت معمول معامله می شوند و در اختیار سرمایه گذاران جهت خرید و فروش قرار دارند.
تابلو پایه نارنجی (Orange Board):
این تابلو نشان دهنده اوراق بهاداری است که در مرحله انتظار برای معامله قرار دارند. به عبارت دیگر، این اوراق بهادار قادر به معامله هستند اما هنوز معاملاتی برای آنها صورت نگرفته است.
تابلو پایه قرمز (Red Board):
این تابلو نشان دهنده اوراق بهاداری است که در حالت معلق یا متوقف برای معامله قرار دارند. به عبارت دیگر، این اوراق بهادار در حال حاضر قابلیت معامله ندارند و ممکن است به دلایل مختلفی نظیر عدم تطابق اطلاعات یا موارد مشابه متوقف شده باشند.
در کل، این تابلوها به سرمایه گذاران کمک می کنند تا وضعیت اوراق بهادار را در بازار پایه فرابورس بهتر درک کنند و تصمیم گیری مناسب تری در مورد معاملات خود داشته باشند.
دلایل ورود شرکت ها به بازار پایه فرابورس
ورود شرکت ها به بازار پایه فرابورس می تواند به دلایل مختلفی باشد که شامل موارد زیر می شود:
تأمین مالی:
بسیاری از شرکت ها نیاز به تأمین مالی دارند و معامله اوراق بهادارشان در بازار پایه فرابورس این امکان را فراهم می کند که از طریق فروش اوراق بهادار جدید سرمایه گذاری مورد نیاز خود را تأمین کنند.
احتمال افزایش ارزش:
با ورود به بازار پایه فرابورس و عرضه عمومی اوراق بهادار، شرکت ها می توانند ارزش شرکت خود را افزایش دهند؛ زیرا افزایش عرضه اوراق بهادار ممکن است سهامداران و سرمایه گذاران جدیدی را به خود جذب کند.
شفافیت و قانون مندی:
معامله اوراق بهادار در بازار پایه فرابورس به شرکت ها امکان می دهد تا عملکرد و عملیات خود را تحت نظارت قرار دهند و از شفافیت و قانون مندی در فعالیت های مالی خود اطمینان حاصل کنند.
افزایش شناخته شدگی و اطلاع رسانی:
حضور در بازار پایه فرابورس ممکن است به شرکت ها کمک کند تا شناخته شدگی بیشتری پیدا کنند و از طریق اطلاع رسانی به سرمایه گذاران و عموم، اطلاعات بیشتری درباره شرکت و فعالیت های آن ارائه دهند.
مدیریت ریسک و امکانات تأمین مالی:
شرکت ها از بازار پایه فرابورس می توانند برای مدیریت ریسک، پوشش دادن به نیازهای مالی و به دست آوردن منابع مالی لازم برای سرمایه گذاری های جدید و گسترش کسب وکار استفاده کنند.
این تنها چند مورد از دلایلی است که شرکت ها ممکن است ورود خود را به بازار پایه فرابورس را دنبال کنند. هر شرکت بر اساس نیازها، اهداف و شرایط خود ممکن است دلایل دیگری نیز برای ورود به این بازار داشته باشد.
ریسک های معاملاتی در بازار پایه فرابورس
معاملات در بازار پایه فرابورس، مانند سایر بازارهای مالی، از ریسک های خاص خود برخوردار است. برخی از این ریسک ها شامل موارد زیر می شود:
ریسک بازار:
این ریسک به تغییرات قیمت ها و نوسانات بازار مرتبط است. تغییرات ناگهانی در قیمت ها ممکن است باعث زیان یا سود شدید برای سرمایه گذاران شود.
ریسک نقدینگی:
وجود نقدینگی کافی برای انجام معاملات یکی از ریسک های مهم است. عدم توانایی در پرداخت یا دریافت وجه به موقع ممکن است مشکلات جدی را برای سرمایه گذاران ایجاد کند.
ریسک نوسانات قیمت ارز:
در صورتی که معاملات با اوراق بهادار ارزی را در بازار پایه انجام دهید، دچار ریسک نوسانات قیمت ارز می شوید که می تواند بر تأمین مالی و عملکرد سرمایه گذاری تأثیر بگذارد.
ریسک سقوط بازار:
افت فروشندگی و زمانی که بازار به سمت پایین می رود می تواند منجر به افت ارزش سرمایه گذاری ها شود.
ریسک نوسانات قیمت سهام:
قیمت سهام شرکت ها ممکن است به میزان قابل توجهی نوسان کند، که می تواند منجر به سود یا زیان قابل توجهی برای سرمایه گذاران شود.
ریسک عدم تطابق اطلاعات:
اطلاعات ناقص یا نادرست ممکن است باعث شود که سرمایه گذاران تصمیم گیری های نادرست بگیرند و زیان مالی را تحمل کنند.
ریسک قانونی و مالیاتی:
تغییرات در مقررات قانونی و مالیاتی می تواند تأثیر مستقیمی بر بازده معاملات شما داشته باشد.
این تنها چند مورد از ریسک هایی هستند که در معاملات در بازار پایه فرابورس ممکن است مواجه شوید. بهترین راه برای کاهش این ریسک ها، مطالعه دقیق، تحلیل صحیح و استفاده از خدمات کارگزاران معتبر و مجاز می باشد.
بازار پایه زرد چیست؟
بازار پایه زرد یا “تابلوی زرد” یکی از تابلوهای معاملاتی است که در فرابورس ایران وجود دارد. این تابلو برای انجام معاملات با اوراق بهادار استفاده می شود.
ویژگی های بازار پایه زرد شامل:
معامله پذیری عمومی: اوراق بهاداری که در تابلوی زرد قرار دارند، به صورت عمومی معامله می شوند و به همه سرمایه گذاران در دسترس هستند.
شفافیت: اطلاعات مربوط به اوراق بهادار موجود در تابلوی زرد به صورت عمومی در دسترس قرار دارند و سرمایه‌گذاران می توانند از این اطلاعات برای تصمیم گیری های خود استفاده کنند.
استاندارد های معاملاتی: معاملات در بازار پایه زرد بر اساس استاندارد های معاملاتی مشخصی صورت می گیرد که از جمله آنها می توان به نحوه انجام معاملات، زمانبندی معاملات و سایر جزئیات معاملاتی اشاره کرد.
به طور کلی، بازار پایه زرد یکی از بخش های مهم و اساسی فرابورس ایران است که نقش مهمی در ایجاد شفافیت و فعالیت های معاملاتی در بازار سرمایه دارد.
بازار پایه نارنجی چیست؟
بازار پایه نارنجی یکی از تابلوهای معاملاتی در فرابورس ایران است که استفاده می شود. در این تابلو، اوراق بهادار معامله پذیر هستند اما هنوز معامله ای برای آنها انجام نشده است. به عبارت دیگر، این اوراق بهادار در انتظار معامله هستند و می توانند در صورت وجود تقاضا و عرضه، معاملات روی آنها صورت بگیرد.
ویژگی های بازار پایه نارنجی شامل:
معامله پذیری معلق: اوراق بهادار موجود در تابلوی نارنجی به علت عدم انجام معاملاتی معلق هستند و در انتظار برقراری تقاضا و عرضه صحیح برای انجام معاملات هستند.
نیاز به تحقیق و تحلیل دقیق: سرمایه گذارانی که تمایل به معامله اوراق بهادار در این تابلو را دارند، باید با دقت به تحلیل و بررسی نیازمندند تا از صحت واقعیت آماده بودن برای معامله این اوراق اطمینان حاصل کنند.
نقش مهم در فعالسازی معاملات: اوراق بهادار معامله پذیر موجود در تابلوی نارنجی اگر مناسب و تحریک کننده برای انجام معاملات باشند، می توانند نقش مهمی در فعال سازی معاملات در بازار سرمایه داشته باشند.
به طور کلی، بازار پایه نارنجی نقش مهمی در فرایند معاملاتی و تحریک انجام معاملات بر روی اوراق بهادار دارد و این تابلو می تواند فرصت های مناسبی را برای سرمایه گذاران و معامله گران فراهم کند.
بازار پایه قرمز چیست؟
بازار پایه قرمز یکی از تابلوهای معاملاتی در فرابورس ایران است که استفاده می شود. این تابلو برای اوراق بهاداری که متوقف یا معلق شده اند استفاده می شود و نمی توانند در حال حاضر معامله شوند.
ویژگی های بازار پایه قرمز شامل:
توقف معاملات: اوراق بهادار موجود در تابلوی قرمز به دلیل شرایط خاصی از جمله عدم تطابق اطلاعات، نوسانات قیمت یا مسائل دیگر معلق شده و در حال حاضر امکان معامله بر روی آنها وجود ندارد.
نیاز به بررسی دقیق: سرمایه گذاران باید با دقت و تحقیق کافی به اوراق بهادار موجود در این تابلو نگاه کنند و از علت توقف یا معلق بودن آگاه شوند. این اوراق بهادار ممکن است دارای ریسک های ویژه ای باشند که نیازمند بررسی دقیق هستند.
تأثیر بر بازار و سرمایه گذاران: ایجاد تابلوی قرمز می تواند تأثیر قابل توجهی بر روی بازار و سرمایه گذاران داشته باشد. این امر ممکن است باعث افزایش نگرانی سرمایه گذاران یا حتی تأثیرات بیشتر بر روی قیمت ها شود.
بازار پایه قرمز معمولاً نمایانگر شرایط و موقعیت های ویژه ای است که برای اوراق بهاداری پیش آمده و نیازمند بررسی دقیق و آگاهی کامل از وضعیت آنها می باشد.
